Sual: Her hangi bir sebeple tutulamayan oruçların kazası için ne yapmak gerekir? İyi olmasından ümit kesilen hasta ne yapmalıdır? Mazeretle oruç tutmayanın mazereti gün içinde bitince ne yapar?Cevap:
Oruç kazası, arka arkaya olduğu gibi, ayrı ayrı günlerde de, bir gün için, bir gün oruç tutmaktır. Aralıklı tutarken, araya başka Ramazan gelirse, önce Ramazanı tutar.
İhtiyar olup, ölünceye kadar Ramazan orucunu veya kazaya kalmış oruçlarını tutamayacak kimse ve iyi olmasından ümit kesilen hasta, gizli yemelidir. Zengin ise, her gün için bir fıtra, yani beşyüzyirmi dirhem [binyediyüzelli gram] buğday veya un veya kıymeti kadar altın veya gümüş para, bir veya birkaç fakire verir. Ramazanın başında veya sonunda toptan hepsi bir fakire de verilebilir. Fidye verdikten sonra kuvvetlenirse, Ramazan oruçlarını ve kaza oruçlarını tutar. Fidye vermeden ölürse, iskat yapılması için vasiyet eder. Fakir ise, fidye vermez. Dua eder. Böyle ihtiyar ve hasta, sıcak veya soğuk mevsimde tutamıyorsa, uygun gelen mevsimde kaza eder.
Oruç tutunca, namazı ayakta kılamayan kimse, oruç tutar ve namazı oturarak kılar. Ramazan günü, orucu bozarsa, çocuk baliğ olursa, kâfir Müslüman olursa, misafir şehrine gelirse, kadın temiz olursa, akşama kadar oruçlu gibi, sakınmaları lâzımdır. Misafir ve kadın, o günü, sonra kaza eder. (Tam İlmihâl s. 320)
***
Sual: Oruç kefareti olanlar nasıl hareket ederler? Kefaret orucu bozulursa ne olur?
Cevap:
Oruç kefareti için, bir köle azad edilir. Köle azad edemeyen, art arda, altmış gün oruç tutar. Altmış gün sonra, tutmadığı her gün için, birer gün daha tutar. Birkaç Ramazanda kefaretleri olan veya bir Ramazanda, iki gün kefareti olan kimse, birinci kefareti yapmamış ise, ikisi için yalnız bir kefaret yapar. Birinci kefareti yapmış ise, ikinci kefareti de, ayrıca yapar.
Kefaret orucu, hastalık, yolculuk gibi bir özür ile veya bayram günlerine rastlamak sebebi ile bozulursa veya Ramazana rastlarsa, yeniden altmış gün tutmak lâzım olur. Bayram günlerinde bozmazsa, yine yeniden başlaması lâzım olur.Kadın, hayız ve nifas sebebi ile bozunca, yeniden başlamaz. Temizlenince geri kalan günleri tutarak, altmışı tamamlar. Fakat, yemin kefareti olan üç gün art arda tutulacak orucu bu sebeple bozan kadının da, üç günü, yeniden tutması lâzım olur.
Kefaret orucuna, Ramazana ve bayramlara rastlamayacak şekilde başlamalıdır. Recebin birinci günü kefaret orucuna başlayıp, Şabanın sonunda, altmış günü tamam olmasa, üç günlük yola gitmeği niyet ederek vatanından çıkar. Ramazanın birinci günü, kefaret orucuna niyet eder [Eşbâh]. Çünkü, misafire Ramazan orucunun edası farz değildir. Kaza etmesi caizdir. (Tam İlmihâl s. 320)
