Sual: Din kitaplarında, "haramlardan, şüphelilerden kaçınmaya vera denir" deniyor ve bunun da derecelerinden bahsediliyor. Bu derecelerin en aşağısı nedir ve ne yapmak gerekir?Cevap:
Konu ile alakalı olarak Kimyâ-i saâdet kitabında deniyor ki:
“Bütün Müslümanların veraıdır ki, İslâmiyetin haram dediği şeylerden kaçınmaktır. Bu en aşağı derecedir. Bu derece veradan da nasibi olmayanların adaleti yoktur. Bunlara, Asi, Fasık, kötü kimse denir. Bunların da dereceleri vardır. Mesela, birinin malını, fasit akitle satın almak haramdır. Fakat, zorla gasbetmek, daha haramdır. Yetimden, fakirden almak ise, daha şiddetli haramdır. Faizle satın almak, hepsinden ziyade haramdır. Haramın şiddeti ne kadar fazla ise, cezası da, o kadar çok olur.
Affolma ihtimali de, o derece az olur. Nitekim, diyabet, şeker hastasına bal zarar verir. Fakat şeker daha çok zararlıdır. Şekeri çok yemek, az yemekten daha zararlıdır. Helallerin, haramların hepsini, fıkıh okuyanlar bilir. Bütün fıkhı okumak ise, herkese vacip değildir. Mesela, esnafın, tüccarın, alışveriş ilimlerini öğrenmesi lazımdır. İşçi olanın ise, ücret, kira kısımlarını da bilmesi vacip olur.
Her sanatın bir ilmi vardır. Herkese, sanatının ilmini öğrenmesi vaciptir.”
***
Sual: Peygamber efendimizin, ibadet olarak ve âdet olarak yaptığı şeylerin hepsi sünnet midir ve hepsini yapmak gerekir mi?
Cevap:
Resulullah efendimizin ibadet olarak yaptığı ve ara sıra bıraktığı şeylere Sünnet-i hüdâ veya Müekket sünnet denir. Bunları ara sıra yapmayanlara azap bildirilmedi. Hiç terk etmediği ve terk edenlere azap yapılacağını bildirdiklerine Vacip denir. Ara sıra yaptığı ibadetlere Müekket olmayan sünnet veya Müstehap denir. Âdet olarak yaptıklarına Sünnet-i zevâid veya Edeb denir. İyi şeylere sağdan, fena şeylere soldan başlamak ve sağ, sol elleri kullanmak edebdir.
***
Sual: Çocukların terbiyesinde, ana, baba olarak ikisi de sorumlu mudur?
Cevap:
Ananın, babanın, okutmak, terbiye etmek için çocuklarını zorlaması lazımdır. Kadın çocuğunun okumasına, ahlakına ehemmiyet vermezse, kötü yetiştirirse, erkeğin, “Ben razı değilim, günahı senin olsun” demesi, kendisini kurtarmaz. Kötülüğe mani olması lazımdır. Kadın gizli yaparsa, erkek günahtan kurtulur.
